За одговор на оваа прашање разговаравме со родителите од ООУ„Толи Зордумис“. Според нив, денешните млади имаат помалку почит кон повозрасните поради неколку фактори:
- Промени во воспитувањето – Порано децата се воспитуваа со строга дисциплина и послушност. Денес, воспитувањето е повеќе фокусирано на индивидуалност, што може да доведе до помалку авторитет во односите.
- Технологија и информации – Младите имаат пристап до многу информации и често се чувствуваат како да знаат повеќе од повозрасните, што може да доведе до помалку почит.
- Недостаток на пример – Ако повозрасните не покажуваат почит меѓусебно или кон младите, тие не учат како треба да се однесуваат.
- Културолошки промени – Современото општество е многу повеќе ориентирано кон индивидуалност, отколку кон заедништво и хиерархија, што влијае на традиционалните вредности.
- Фрустрација и недоверба – Многу млади гледаат на повозрасните како дел од системот што им ги оставил проблемите (економија, екологија, итн.) и се дистанцираат со непочитување.
Ги запрашавме родителите дали денешните млади немаат почит кон возрасните или дали денешните родители имаат поголема доверба во нивните деца од порано?
Од дискусијата произлезе дека во општеството има некоја парадоксална ситуација: младите денес делуваат како да имаат помалку почит кон авторитети, но во исто време, нивните родители, покажуваат повеќе доверба кон нив отколку што тоа било случај порано.
Дали оваа ситуација се должи на промена во вредностите?
Порано почитта често се засноваше на страв или строга дисциплина, додека денес почитта се гради повеќе преку разбирање и доверба.
Младите родители денес сакаат нивните деца да се чувствуваат слушнати, да имаат слобода на изразување и самодоверба — нешто што тие можеби го немале кога биле мали.
Но од друга страна, кога младите не добиваат основа на почит уште од мали, тоа може да доведе до ароганција или непочитување кон постарите.
Тогаш дали се изгубени границите меѓу „пријателство“ и „родителство“?
Денешните родители често сакаат да бидат пријатели со своите деца, што не е лошо само по себе — но без јасна граница, децата не знаат каде завршува играта и почнува авторитетот.
Порано родителот беше „фигура од авторитет“ – строгост, правила, дисциплина. Денес, има многу повеќе емоционална блискост, но тоа често оди на сметка на почитта.
„Ако родителот не биде родител кога треба, детето ќе остане без родител кога ќе му биде најпотребно.“
Дали промена во стилот на родителство им помага или им одмага на децата на подолг рок?
Секако да. Иако намерите се добри, резултатите не секогаш се добри. Кога детето расте без јасно поставени граници и без чувство за авторитет, потешко се снаоѓа во свет каде што сепак постојат правила, одговорности и последици.
Тогаш може да се појаво недостаток на самодисциплина, помал праг на трпеливост и отпорност, тешкотии со авторитети (на работа, во училиште…)
Слободата без структура понекогаш ги прави децата несигурни, затоа што длабоко во себе сите деца сакаат некој да им постави граници — тоа им дава сигурност.
Светот сè повеќе ја слави индивидуалноста и слободата, но сè помалку зборува за одговорност, дисциплина и почит.
Многу култури што порано биле познати по строго воспитување денес исто така се движат кон „либерален“ пристап. Резултатот? Повеќе слобода, но и повеќе збунетост, анксиозност, а понекогаш и изгубен правец кај младите.
Интересно е што многу луѓе од нашата генерација почнуваат да го забележуваат ова и ретроактивно ја ценат строгоста што ја имале од родителите — дури и ако тогаш им била тешка.
Какви се претпоставките на родителите дали овој тренд ќе запре или уште повеќе ќе биде изразен?
Се чини дека светот оди во насока каде што вредностите се релативизираат, сè е „прифатливо“, а авторитетот се доживува како притисок, не како водство. Почитта кон постарите, воспитувањето со граници, па дури и дисциплината, се гледаат како „застарени поими“.
Ако трендот продолжи, можно е да дојдеме до точка каде што родителите ќе се плашат да кажат „не“, наставниците ќе изгубат целосен авторитет и младите ќе растат со мислење дека светот им е должен.
Иронично, но тоа најмногу ќе им наштети токму на децата — ќе им биде потешко да се снајдат, да се борат и да издржат кога ќе дојдат вистински животни предизвици.
Ама не е сè изгубено — уште има луѓе што размислуваат за овие работи. И тоа сепак е некаков почетокот на некаква промена.
Прашањето кое се поставува за идните родители е: Дали би се стремеле кон баланс или би се држеле до застарените принципи?
Најпаметниот избор секако би бил балансот меѓу љубов и дисциплина, меѓу доверба и авторитет, а тоа е вистинската уметност на родителството.
Да знаеш кога да бидеш строг, а кога да бидеш пријател. Кога да слушаш, а кога да бидеш водач.
Со баланс, детето ќе расте со самодоверба и почит. Ќе се чувствува сакано, но и ќе знае до каде се поставени границите.
Не може со сигурност да се каже дека денешните млади имаат помалку почит кон повозрасните – можеби само ја изразуваат на поинаков начин. Она што често се смета за непочит е всушност резултат на генерациски разлики, промени во општествените вредности и начини на комуникација. Наместо да се осудуваат младите, поважно е да се гради мост на разбирање меѓу генерациите. Почитта не секогаш изгледа исто – но сè уште постои, само треба да ја препознаеме.
Р.П.
