Фотографијата претставува уметничка дисциплина, овековечен миг, момент за памтење, меѓутоа и силен медиум и документ за во архива. Оваа модерна уметност за некого претставува и хоби, пасија и професија, но во било која форма и варијанта да се практикува, нејзиното значење е бесценето и трајно.
Во Куманово деновиве во најава е една интересна урбана изложба на фотографии, со потпис на Виктор Трајковски, кои ќе дадат заедничка слика од најинтересните европски градови.
„Street life“ или во превод „Уличен живот“ е насловена Вашата изложба. Уличниот живот секаде е возбудлив исто и секој го посакува, бидејќи таму човек е и најслободен. Верувам дека уживавте додека Ви се случуваше „улицата видена низ Вашиот објектив“, а уште повеќе ќе уживате кога истото ќе го прикажете пред Вашите сограѓани.
– Ќе ми биде чест и задоволство да ги прикажам на едно место своите патешествија главно низ Европа, кои се збир од едно десеттина години. Имам направено голема бројка на фотографии и кога ќе си ги погледнам дома, секоја од нив ми буди сеќавање за тој ден и сѐ ми излегува пред очи.
Како Ве повлече овој жанр за да се занимавате со него?
– Мојата сестра Валентина, постара од мене 8 години, прва почна со фотографирање, а јас како помало братче сакав да видам што таа прави. На почеток фотографиравме сѐ и како на секој фотограф кога ќе почне да фотографира, така и мене ми требаше време да откријам во кој стил ќе се пронајдам. Ја гледам сестра ми со љубов и со насмевка си фотографира природа и животни, ама мене нешто не ми „штима“. Ќе се вратам дома, слабо фотографии сум направил. Потоа почнав да гледам видеа од фотографии направени на улица и тоа почнаа да ми се допаѓа.
Уште веднаш препознавте дека тоа ќе биде Вашиот фах?
– Токму така. Уште веднаш купив опрема и литература, што треба за фотографиите да ми излезат што подобро. Морам да кажам дека уште на почетокот фотографирам во придружба на мојата сопруга Соња, која ми е и најголема поддршка, со сето нејзино трпение. Но, што се случуваше тогаш? Ќе излеземе заедно, јас со апаратот, со целата опрема во раце, но ми беше многу срам да кренам камера и да фотографирам и така ќе ја пропуштам добра фотографија и потоа се каам. Со тек на време тремата почна да се губи. Сега веќе и не сакам да знам како изгледам на улица кога од страна ќе ме гледа некој. Правам сѐ што треба за добра фотографија- легнувам на тротоар, прескокнувам меѓу автомобили, трчам, чекам со часови…
Претпоставувам, кога фотографиравте со Вашата сестра, тогаш сѐ уште немавме камери со дигитална технологија и тоа чинеше поскапо. Тие филмови се купуваа и требаше да се развиваат лабораториски. Можевте да си дозволите едно прилично скапо хоби во тој период?
– Скапо беше и развивањето и едноставно не знаеш што имаш направено додека не однесеш во фото студио на развивање… Но, сите ние си имаме некое хоби, а хобијата се релативно скапи, така што и фотографијата си бара свое. Фотографијата секогаш чинеше скапо, па и сега, ако сакаш да направиш поквалитетна фотографија и да ја испечатиш на квалитетна хартија и во поголеми димензии.
Каква марка апарати користевте?
– Кога почнав со сестра ми првата камера ми беше „Никон“, сега пак се вратив на „Никон“- фул фрејм. Инаку имам и „Фуџи“ и дигитална. Сѐ на сѐ пет апарати. Од татко ми на почеток имав филм камера „Практика“. Татко ми има живеено во Германија, таму сум јас и роден. Тој има сликано со филм- камера и јас малку со неа, но за брзо време стана застарена, излезе дигиталната технологија, макар што сега гледам дека, како што во музиката на голема врата се вратија винил-плочите, така во мода се вратија и постарите фото-апарати.
Повеќе душа имаше во таа технологија отколку во дигиталната…
– Да, така е. Сега „пиши бриши“, ќе направите 200 фотографии, за разлика од порано кога наместо во квантитет внимаваш на квалитет и фотографираш со повеќе внимание, бидејќи немаш многу опции, еден филм е ограничен и не фотографираш едно по друго. Колку пати ќе однесам кај фотографот филм на развивање, тој си наплаќа, него не го интересира ти што си направил. Ќе развие, ќе видиш нема ништо, ти пропаднал филмот и трудот, еее…
Валентина стана професионален фотограф или сѐ застана кај нејзиното хоби?
– Како и кај мене, сѐ уште ова ми е хоби и од љубов фотографираме и двајцата. Но, таа работеше и како професионален фотограф за потребите на еден германски политичар, следејќи го на негови настани.
Но и Вие не сте веќе само аматер, отидовте во професионално ниво, штом правите изложба.
– Па можеби. И нејзините се многу убави фотографии, само сосема друг жанр.
Би ја убедиле да направите заедничка изложба со комбинација на фотографии од улица и од природа?
– Можеби и тоа ќе се случи. Таа живее во Германија.
Ова е Вашата прва самостојна изложба…
– Прва е. Многу одамна луѓе ми велеа „Ајде Викторе, што чекаш? Имаш материјал, направи една изложба“, но јас одолговлекував и одолговлекував и еве конечно дојде време.
Дали ќе прикажете повеќе ноќни фотографии, бидејќи, уличниот живот е најмистериозен ноќе кога се одвива под светлата на градот или велеградот.
– Не. Баш напротив. Дневни се.
Значи станува збор повеќе за некоја репортерска фотографија, штом сакате да прикажете ситуација и момент. Како новинар ќе заклучам дека во Вас работи и медиумски инстинкт.
– Да ви кажам право, имам и некоја среќа, на непроверено, она знаете, без никаква подготовка да направам успешна фотографија. Сѐ некако налетувам на некои моменти. Кога во Франција беа протестите со жолтите елеци, јас тогаш се најдов таму. Тие каде одат, јас по нив. Нормално ризично е, не сум официјален фотограф нема кој да те заштити.
Ама поривот одвнатре не дава поинаку…
– Да. Ми се закануваа полицајци, француските жандармери, ама јас пак ќе завртам круг и се враќам да фотографирам. Кога беа главните протести за короната во Виена, се најдов таму…
Шетате, или патувате по некоја потреба?– Си работам, возам камион и сево ова ми доаѓа како work and travel. Така, направив фотографии од цела западна Европа и поголеми и помали градови. Сега 42 фотографии од нив ќе бидат изложени, нема да бидат од сите градови во кои сум бил, невозможно е.
Токио, како се најде, го има и на најавниот плакат.
– Мојот постар од двата сина, има 22 години. Прошета низ Европа, но не го влече. Гледав некоја тв емисија за Јапонија и искоментирав дека сакам да одам таму. Ме изненади и неговата желба дека и тој сака и веднаш резервиравме авионски билети, сместување и пред неколку месеци бевме таму и многу убаво си поминавме. Од трите прошетани градови, Осака, Кјото и Токио и многуте направени фотографии, ќе бидат изложени само по една од Кјото и од Токио. Веќе на втората изложба која ќе ја правам ќе бидат опфатени повеќе ноќни улични фотографии, а третата ќе биде со црно- бели.
Вие веќе ја замислувате и втората изложба што е многу оптимистички од Ваша страна. Ајде да ја претставиме првата.
– Веќе споменав дека ќе бидат изложени 42 фотографии, со димензии 30 на 40 см. Изложбата ќе биде отворена на десетти јули, во четврток во 20 часот во Домот на културата НУЦК „Трајко Прокопиев“. Сите фотографии се во колор. Не сакав овој пат да мешам колор и црно- бели. Инаку оваа изложба, со помош на фото- клуб „Куманово“, ќе ја прошетаме во Параќин со Србија и во Литванија.
Сакам сега да Ве прашам дали интервенирате во фотографијата на некаков начин, дали нешто додавате, одземате, им ставате ефекти?– Многу колеги фотографи ми коментираат, велат на пример оваа на насловната „Зошто ова не го избришеш овој елемент…или многу е светло, одвлекува внимание и слично“… Еве, погледнете ја фотографијата направена во тунел во Амстердам од жабја перспектива. Буквално легнав долу на тротоар за да ја направам, за да ја документирам како што е. Немам практика да менувам во фотошоп, сакам да си остане како што е. Во „лајт рум“ единствено некој контраст да се засили или намали, но дообработка не правам. Сѐ е без интервенции. Се трудам пред да „кликнам“ со камерата, да ја предвидам фотографијата.
Што најмногу Ве привлекува во уличната фотографија? Тука е веќе реалниот живот. Тука нема лага. Тоа што ни се случува ни е пред очи и тоа е тоа.
– Најмногу ме привлекува непредвидливоста, што секогаш е различно она што се случува на улица. Секој момент е непредвидлив и неповторлив. Многу фотографии кои ги имам направено ниту јас самиот не можам да ги повторам, бидејќи едноставно не може. Во природа е подруго, дрвцето е таму каде што е и кога и да одиш можеш да го фотографираш, истото е, само светлото да се менува.Која е најефектната фотографија што сте ја направиле и дали таа ќе биде изложена?
– Да, ќе биде, тоа е фотографијата направена во Ротердам. Сестра ми беше со мене во тој момент и така ми се погоди и вклопи млада велосипедистка да помине покрај панорамското тркало кое го фотографирав. Се помислува дека е фотографирано крај базен, но рефлексијата на тркалото е во буриња полни со вода, поставени пред едно кафуле.
Дали имате некоја порака, на пример, со оваа фотографија од Јапонија? Може да се протолкува дека сакате јасно да ни го прикажете нивниот динамичен живот.
– Па, нивното брзање сѐ да стигнат. Тоа не е само нивно, во целиот свет е така. Сѐ нешто брзаме да направиме, помалку време посветуваме на себе. Тоа е пораката.
Каде е направена фотографијата со црната мачка?
– Во Истанбул. Неодамна таму шетавме со сопругата и видов пет исто облечени жени, макар што тука се три, две ми се тргнаа од кадар додека јас се наместам. Ние одевме од спротивната страна, ја здогледав мачката и сакав да ги спојам во една фотографија. Секогаш гледам некако да ги поврзам елементите, да има некоја приказна, да кажува нешто фотографијата.
Во Вашиот изложбен репертоар сместивте и неколку убави фотографии од Италија.
– Балерината е во Бурано, Венеција. Таа си позираше за нејзин фотограф, зад кој имаше канал со вода, јас ја фотографирав од мој агол. Во Падова, Италија е направена фотографијата на дете кое се потпира на ѕид со билбордот со кралицата. Видов дека детево оди и се тетерави, се наместив и само го чекав да ја стави раката. Ќе видам нешто интересно и ќе се наместам и ќе чекам, понекогаш може и еден час да помине, за да ми влета нешто интересно и нешто што ќе ми спои барем два елемента.
Ја имате и Шарлиз Терон на една фотографија.
Таа е направена во Линц, Шарлиз Терон на билборд. Таму чекав да помине момчето со пламен качкет, за да ми се вклопи. Направив неколку „откинувања“ и едно ми излезе токму како што сакав. Од сите фотографии одбирам она што мислам е успешна фотографија, другите ги отстранувам.
Ви се исплати ли трпеливото чекање?
– За добра фотографија го правам тоа. За фотографијата, направена на дожд во Амстердам на дожд, го чекав детето што трчаше натаму наваму и сакаше да прескокне. Во Франкфурт иста приказна, го видов во заднина на ѕидот графитот и пробав прво да видам како ќе изгледа со лесно возило. Ми доаѓаше многу ниско. Чекав, помина автобус и се вклопи како да го влечат со жица за ретровизор. Мојата сопруга вели дека имам смисла за хумор и раскажувам интересни приказни низ фотографии.
Нејзиниот опис би бил и најточен, бидејќи и најмногу Ве познава и следи. Каков сенс треба да го има фотограф за успешно да се снаоѓа во овој жанр?
– За уличните фотографии постари колеги ќе речат дека 99 отсто се неупотребливи, од визуелен аспект. Тоа е точно, многу е тешко да се направи добра улична фотографија. Со улична фотографија треба да ја предвидиш ситуацијата, зашто на улица немаш многу контрола, само две работи ги контролираш- кога ќе кликнеш и од која страна ќе се наместиш. Затоа во последно време сум некако и доста поригорозен околу тоа кои се добри фотографии, а кои не. Не ги бришам на почеток, ги оставам малку настрана нека легнат, по некое време пак ќе ги разгледам и селектирам. Уличната фотографија е филм. Уличната фотографија од технички аспект може да се каже дека е најслаба, но, непредвидливоста како елемент ја носи таа скапоценост бидејќи не знаеш што ќе фотографираш, а се случува кога ќе го доловиш моментот да сфатиш и дека си добил и нешто и над своето очекување.
Член сте на познатиот фото-клуб „Куманово“, кој често прави изложби. Сте учествувале во некоја од нив?
– Се зачленив оваа година и на нивниот неодамнешен фестивал „Малински“ имав презентација на шестминутно видео на кое беа опфатени стотина мои фотографии. Се надевам наредната година ќе имам изложба и во принтана форма.
Доста голем вљубеник во ова што го работите и Вашата фотографија не е само естетско доживување, туку и фаќање агол, прикажување на суштина, порака, момент, ситуација… Една повеќеслојност и комплексен приказ. Затоа и велат една слика илјада зборови. По изложбата ќе коментираме повеќе. За крај, кој Ви помогна за оваа реализација?
– Благодарност до Јован Арсовски и „Фото плус“, тој ми е одамна голема поддршка и ме нарекува „Кумановскиот Картие Бресон“. Исто благодарност до Владо Јовановски, респектиран судија за фотографии на светско ниво, кој ги разгледуваше фотографиите и со него направивме дополнителна селекција. Општина Куманово исто ми помогна. И најмногу мојата сопруга, на која, во знак на благодарност ѝ имам направено многу но и една неостварно убава фотографија на море на зајдисонце, во Саранда.
Валентина Ѓоргиевска Парго
